Αντί Προλόγου


Αντί Προλόγου
Aπογευματινός περίπατος δίπλα στον Υμηττό. Κοιτάω την ώρα στο κινητό: 19:44. 1944… το έτος που αυτοκτόνησε ο διάσημος Γερμανός σχεδιαστής κόμικς Ε.Ο. Plauen σε ένα κελί φυλακισμένος από τους Ναζί. Ήταν προφανές πως έπρεπε πια να επισπεύσω την έκδοση αυτής της εργασίας. Έχουν περάσει τέσσερα χρόνια, σχεδόν καθημερινής ενασχόλησης: έρευνα, πολύ διάβασμα, συγγραφή, σελιδοποίηση στο InDesign(1), εικονογράφηση και infographics στο Illustrator(1).
Το καλό, τουλάχιστον είναι πως η ιστορική περίοδος που περιγράφω έχει διάρκεια -μόνο- λίγο περισσότερο από έναν αιώνα. Έτσι, η εμμονή μου να βλέπω την ώρα και να τη συνδέω με σημαντικές ημερομηνίες που αφορούν στην ιστορία της Γερμανικής Σχολής Κόμικς συμβαίνει μόνο μία ώρα και ένα τέταρτο(2) την ημέρα, αργά το απόγευμα. Mην σας απασχολώ όμως με τις εμμονές μου, δημοσιεύω επιτέλους την εργασία μου, οπότε ευελπιστώ πως έχω απαλλαγεί ήδη από αυτές.

Η ιστορική περίοδος της Γερμανικής Σχολής Κόμικς
Με σκούρο μπλε απεικονίζονται η Α’ Περίοδος της Γερμανικής Σχολής Κόμικς (Δημοκρατία της Βαϊμάρης 1914-1918) και η Β’ Περίοδος, από την Ενοποίηση των δύο Γερμανιών μέχρι σήμερα. Με κόκκινο απεικονίζονται οι δύο Παγκόσμιοι Πόλεμοι. Με πορτοκαλί απεικονίζεται η περίοδος από την άνοδο του Χίτλερ μέχρι την ένταξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Με λευκό η περίοδος του Ψυχρού Πολέμου και ο διαχωρισμός της Γερμανίας σε Ανατολική και Δυτική μέχρι την Πτώση του Τείχους του Βερολίνου.

Όταν ξεκίνησα την έρευνά μου τυχαία, τον Ιούνιο του 2013, οι μοναδικές πληροφορίες που βρήκα στο ελληνικό ιστολόγιο ήταν… δύο! Στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Γκαίτε διάβασα το μεταφρασμένο άρθρο «Τα γερμανικά κόμικς επέστρεψαν – Δημιουργοί και τάσεις των τελευταίων είκοσι ετών» του δημοσιογράφου Andreas Platthaus, ενώ στο www.lifo.gr βρήκα ένα αναπάντεχο αφιέρωμα στον σχεδιαστή κόμικς Ε.Ο. Plauen (1903-1944), άρθρο του φωτογράφου Σπύρου Σταβέρη. Πέραν τούτων, το απόλυτο κενό!
Ενάμισo χρόνο μετά, τον Οκτώβριο του 2014, τα πράγματα ήταν αρκετά διαφορετικά. Το Ινστιτούτο Γκαίτε έκανε την έκπληξη και έφερε στην Αθήνα την περιοδεύουσα έκθεση COMICS MANGA & CO. Σε αυτήν συμμετείχαν δύο γενιές μερικών από τους σημαντικότερους σχεδιαστές κόμικς της Γερμανίας. Μεταξύ αυτών η Αnke Feuchtenberger (1963) και o Henning Wagenbreth (1962) μέλη της τετραμελούς κολεκτίβας(3) PGH Φλεγόμενο Μέλλον, ο Μartin tom Dieck (1963), η Christina Plaka (1983), o ULF K. (1969), o Flix (1976) και o Maxwil (1976).
Τώρα, όταν πληκτρολογούσα στο Google τις λέξεις «Γερμανικό Κόμικς» υπήρχε ένα πλήθος αναφορών και κειμένων για την έκθεση και το Γερμανικό κόμικς. Mάλιστα, ένα από αυτά τα άρθρα ήταν δικό μου. Το δημοσίευσα στο www.lifo.gr. Τίτλος: Η ιστορία του Γερμανικών Κόμικς με λόγια και εικόνες. Η εφημερίδα LIFO και η ηλεκτρονική της σελίδα ήταν μεταξύ των Χορηγών Επικοινωνίας της έκθεσης.
Επισκέφθηκα -όπως ήταν φυσικό- άμεσα το Ινστιτούτο Γκαίτε, την Πέμπτη 2 Οκτωβρίου 2014. Δυστυχώς, τα εγκαίνια είχαν αναβληθεί λόγω μιας απεργίας στο Αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος και είχαν μεταφερθεί για τη Δευτέρα στις έξι το απόγευμα. Απογοητεύτηκα, ωστόσο, και δεύτερη φορά, όταν διαπίστωσα πως δεν εκτέθηκαν τα αυθεντικά έργα, αλλά καλοτυπωμένες μεταξοτυπίες αυτών.

Η έκθεση COMICS MANGA & CO στο Ινστιτούτο Γκαίτε στην Αθήνα (Οκτώβριος 2014. φωτ.: Μ.Α.)

Η οργάνωση, όμως, ήταν ικανοποιητική και τα ενημερωτικά κείμενα για τα έργα, πέρα των Γερμανικών, ήταν σε δύο ακόμη γλώσσες: Αγγλικά και Ελληνικά. Παρηγορήθηκα δε από τη νοστιμότατη quiche lorraine με μανιτάρια που πήρα από το κυλικείο του Ινστιτούτου και από τον εξαιρετικό, έγχρωμο, δίγλωσσο 88σέλιδο κατάλογο της έκθεσης που αγόρασα σε καλή τιμή στην είσοδο (τον εξαιρετικό σχεδιασμό του καταλόγου επιμελήθηκε ο γραφίστας Hans Baltzer).

Το εξώφυλλο του καταλόγου της περιοδεύουσας έκθεσης Comics Manga and Co.

Aπό έκπληξη σε έκπληξη
Είναι προφανές πως όταν ήμουν αρκετά πιο νέος δεν είχα προσέξει -για παράδειγμα- στα μεταφρασμένα κόμικς των ελληνικών περιοδικών Βαβέλ και Παρά Πέντε πως κάποιες εξαιρετικές ιστορίες ήταν γερμανικές.

Μία ενδιαφέρουσα ανακάλυψη στο αρχείο περιοδικών κόμικς του Γιώργου Δούκα. Στο τεύχος 33 του περιοδικού Παρά Πέντε (Φεβρουάριος 1988) βρήκαμε κόμικς του Γερμανού Matthias Schultheiss. Το σπουδαίο -επίσης- είναι ποιος έγραψε το σενάριο: ο μεγάλος Τsarls Βukowski (1929-1994)!

Και δεν ήταν η πρώτη φορά που ήμουν… απρόσεκτος. Αρκετά αργότερα, το 2004, ως εκδότης της ελληνικής έκδοσης του γερμανικού μουσικού περιοδικού RockHard, είχα εντυπωσιαστεί από την ποιότητα και την πλούσια γκάμα της μουσικής ανεξάρτητης γερμανικής σκηνής. Πολλά μουσικά και αγαπημένα γκρουπ με αγγλικό στίχο που άκουγα προτύτερα, συνειδητοποίησα πως ήταν γερμανικά.
Πώς θα μπορούσα να φανταστώ επίσης πως οι στίχοι του τραγουδιού Hilf mir των Rammstein στήθηκαν πάνω σε ένα από τα πιο διάσημα και αλλόκοτα γερμανικά κόμικς των αρχών του προηγούμενου αιώνα;
Το Rock Hard Festival 2004 στην πόλη Gelsenkirchen (Γκελζενκίρχεν) ήταν αρκετό για να αρχίσω να τακτοποιώ στο μυαλό μου τα σκόρπια κομμάτια της όποιας μουσικής μου παιδείας.
Κάτι παρόμοιο συνέβη και στα πρώτα στάδια της έρευνάς μου για τη Γερμανική Σχολή Κόμικς. Ήταν, λοιπόν, η δεύτερη φορά που βρισκόμουν μπροστά σε μια ευχάριστη έκπληξη που είχε να κάνει με τις γερμανικές τέχνες.
Η έκπληξη δεν τρίτωσε ακόμη: τον Εξπρεσιονισμό, το γερμανικό καλλιτεχνικό κίνημα μοντέρνας τέχνης που εμφανίστηκε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα και επηρέασε καταλυτικά το γερμανικό κόμικς, αναβαθμίζοντάς το σε Σχολή, είχα γνωρίσει ήδη από τα μαθήματα Ιστορίας της Τέχνης όταν ήμουν στον ΑΚΤΟ. Πάλι καλά.

Από ένα απλό googlάρισμα σε ένα ολόκληρο βιβλίο
Ξεκίνησα την αναζήτηση από προσωπική περιέργεια και αγάπη για τον χώρο του κόμικς. Βρήκα τις «ανακαλύψεις» μου τόσο ενδιαφέρουσες, που πήρα την απόφαση, τελικά, να τις συγκεντρώσω και να τις μοιραστώ. Και στη συνέχεια, πραγματικά ενθουσιασμένος και θεωρώντας πως δεν υπάρχουν λέξεις να περιγράψω την καταπληκτική ιστορία της Γερμανικής Σχολής Κόμικς, αποφάσισα να συνοδεύσω τα κείμενα που ακολουθούν σε αυτή την εργασία, με εικονογράφηση.
Αναλύω αρκετά σε κάποια σημεία τα ιστορικά γεγονότα της εποχής που περιγράφω. Θεωρώ πως είναι απαραίτητο, γιατί αυτά είναι κυρίως που διαμορφώνουν την ιδιαιτερότητα της Γερμανικής Σχολής Κόμικς.

Η Γερμανική Σχολή Κόμικς είναι μία από τις τέσσερις σπουδαιότερες Σχολές της Ευρώπης και μία από τις έξι παγκοσμίως. Θα δείτε στη συνέχεια γιατί και πως 🙂

Συνεχίζεται…

(1) ΙnDesign, Illustrator και Photoshop: τρία από τα δημοφιλέστερα προγράμματα (software) για γραφίστες. Της εταιρίας Adobe.
(2) Μία μόνο «ώρα» λόγω του ότι η 24ώρη μέτρηση μπορεί να ταυτιστεί με ημερομηνία του προηγούμενου αιώνα μέχρι το 1959 (19:59…) και 17 «λεπτά» από τον 21ο αιώνα (20:17), το έτος που τέλειωσα τη συγγραφή (2016).
(3) Κολεκτίβα: ομάδα χωρίς αρχηγό, χωρίς ιεραρχία. Όλα τα μέλη είναι ισότιμα και οι αποφάσεις λαμβάνονται συλλογικά.

© Κείμενο/έρευνα/εικονογράφηση: Μιχάλης Αντωνόπουλος (2013-2018)
Τα δικαιώματα των εικόνων των δημιουργών που παρουσιάζονται και θα παρουσιαστούν σε αυτή την εργασία ανήκουν σε εκείνους. Εδώ δημοσιεύονται μόνο για εκπαιδευτικό σκοπό.
Φιλολογική επιμέλεια: Μαρία Αρβανιτάκη
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση χωρίς τη γραπτή άδεια του συγγραφέα και την αναφορά της Πηγής.
Η Βιβλιογραφία/Δικτυογραφία θα αναρτηθεί στο τέλος της εργασίας.


Αφήστε μια απάντηση

Your email address will not be published. Email and Name is required.

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.